گزینه های احتمالی کابینه روحانی در دولت دوازدهم

حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات ٢٩ اردیبهشت و در ضیافت افطاری با وزیران، رؤسای سازمان‌ها، مدیران و استانداران گفته بود: «… ما البته در چهار سال دولت یازدهم، به دلایلی یک مقدار سخت‌گیری نکردیم… همه افراد در دولت بدون استثنا زحمت کشیدند… اما همه هم یک‌جور نبودند… بعضی‌ها با همه توان آمدند. ما روستایی هستیم، به قولی بعضی‌ها گیوه را ورکشیدند و به میدان آمدند… اما بعضی‌ها پاشنه گیوه‌شان خوابیده بود، ورنکشیدند و لخ‌لخ کردند.»

با پایان انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری مهمترین مسئله پس از انتظار برای تایید صحت انتخابات و برپایی مراسم تنفیذ و تحلیف رییس جمهوری، معرفی اعضای کابینه جدید به مجلس شورای اسلامی برای تعیین اعضای دولت دوازدهم است.

اصل ۱۳۳ قانون اساسی  می‌گوید، وزرا توسط رئیس‏‌جمهور تعیین‏ و برای‏ گرفتن‏ رأی‏ اعتماد باید به‏ مجلس‏ معرفی‏ شوند، بر همین اساس پس از برگزاری مراسم تنفیذ و همچنین برگزاری مراسم سوگند (تحلیف) در صحن علنی مجلس، رئیس جمهور موظف است که ظرف یک هفته وزرای پیشنهادی خود را به مجلس معرفی کند.

فرایند به دست گرفتن زمام امور اجرایی کشور شامل چهار مرحله «احراز صلاحیت توسط شورای نگهبان قانون اساسی»، «کسب بالاترین آراء در انتخابات»، «تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری» و سرانجام «تحلیف» در صحن علنی مجلس می‌شود.

تا پایان مهلت قانونی برای معرفی وزرای پیشنهادی، حجت‌الاسلام حسن روحانی حدود ۵۰ روز فرصت دارد که وزرای پیشنهادی خود را انتخاب کند.

طبق گفته یک عضو هیأت رئیسه مجلس،  مراسم تحلیف دوازدهمین رییس جمهور کشور در ۱۵ مردادماه سال جاری انجام خواهد شد و بر اساس تصمیم هیأت رئیسه، مجلس چهار هفته را برای مراسم تحلیف و رأی اعتماد به وزرا در نظر گرفته است.

واضح است انجام تغییرات جدی در ترکیب کابینه دوم «حسن روحانی» قطعی است، هم به دلیل کاهش میانگین سنی کابینه و هم به دلیل جنس مدیریتی وزرا.

حالا به نظر می‌رسد عزم روحانی برای تغییر ترکیب کابینه دوازدهم جزم شده است؛ تا‌جایی‌که محمدعلی نجفی، مشاور رئیس‌جمهوری، پیش‌بینی کرده  ۵٠ درصد کابینه فعلی تغییر خواهد کرد.  اما برخلاف چینش کابینه یازدهم که «حسن روحانی» جز به جز و موبه مو رزومه مدیران پیشنهادی را وارسی می کرد؛ این بار اما برخی شنیده ها حاکی از آن است که «اسحاق جهانگیری» برای تشکیل کابینه دوازدهم میدان داری می کند و می گویند که قرار است او لیست وزیران و مدیران ارشد پیشنهادی را در قالب طرحی به رئیس جمهور ارایه کند.

گمانه زنی ها حکایت از این دارد که رئیس جمهور منتخب تاکنون با برخی شخصیت‌ها و چهره‌ها برای تصدی سمت‌های مختلف در کابینه یازدهم رایزنی‌ کرده و گزینه‌های مختلفی برای تصدی پست‌های مهم دولتی مطرح شده‌اند همچنین لیست های مختلفی نیز از طرف احزاب سیاسی نزدیک به دولت به روحانی پیشنهاد شده است.

بر اساس آنچه از این جلسه‌ها شنیده شده، جایگاه سخنگویی دولت، وزارت کشور، وزارت علوم، وزارت آموزش‌و‌پرورش، ریاست دفتر رئیس‌جمهوری، وزارت صنایع و بازرگانی و وزارت راه ‌و‌ شهرسازی، ازجمله وزارتخانه‌هایی هستند که دستخوش تغییر قرار خواهند گرفت.

البته وزارت «صنعت، معدن و تجارت» ازجمله وزارتخانه‌هایی است که دولت قصد دارد لایحه تفکیک آن را به انضمام تفکیک وزارتخانه‌های «راه‌وشهرسازی» و «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» به مجلس تقدیم کند. در صورت تفکیک بخش صنایع از بازرگانی، شریعتمداری در‌عین‌حال گزینه پیشنهادی برای وزارت صنایع هم هست. شنیده شده در این صورت، معاون شریعتمداری، «حسن یونس ‌سینکی» هم یکی از گزینه‌های وزارت بازرگانی محسوب می‌شود. سینکی همچنین معاون شریعتمداری در زمان تصدی او بر این وزارتخانه در دولت اول اصلاحات بود.

آنچه گفته می شود گمانه زنی است با این وجود هنوز هیچ‌کدام از اعضای کابینه به‌طور قطعی مشخص نشده‌اند و رایزنی‌ها با این افراد و همچنین بررسی‌های حجت‌الاسلام حسن روحانی در این زمینه همچنان ادامه دارد.

جالب است بدانید روحانی در دوره گذشته در همان روز تحلیف اسامی وزرای پیشنهادی خود را به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و نمایندگان به ۱۵ وزیر از ۱۸ وزیر پیشنهادی  رأی اعتماد داد.

سهم استان فارس از وزارت در دولت
مجمع نمایندگان هر استان در مجلس نیز هرکدام به نوبه ی خود تلاش دارند تا سهم بیشتری در کابینه دولت دوازدهم داشته باشند. رضا انصاری نماینده مردم داراب در مجلس اخیراً گفته است: «با توجه به ظرفیت‌های استان فارس کمیته ۵ نفره از نمایندگان استان تشکیل شده تا برای افزایش سهم استان فارس در اعضای کابینه دولت دوازدهم رایزنی کنند.»

اما نگاهی به دولت های بعد از دوران جنگ تحمیلی حاکی از آن است علی رغم اقبال خوب فارسی ها به اصلاح طلبان در انتخابات های مختلف بالاخص در سال۹۲ و رای بالای حسن روحانی در فارس، در دولت اصولگرای نهم و دهم استان فارسی های بیشترین سهم را در کابینه داشته اند و سهم آنها از دولت روحانی تنها یک وزارتخانه ی خاص(اطلاعات) بوده است که آورده ی ویژه ای برای مردم این خطه نداشته است.

در دولت هاشمی رفسنجانی بیشترین اعضا کابینه و مدیران دولت از استان های اصفهان و کرمان انتخاباب شدند؛ در دولت اول هاشمی ۸ نفر و در دولت دوم ۳ نفر از وزرا از استان اصفهان بودند. در دولت پنجم و ششم که کارگزارانی ها آن را اداره می کردند،  فارسی ها جایگاهی در میان کابینه نداشتند.

خاتمی رئیس دولت هفتم و هشتم بیشترین مدیران کابینه را از میان تهرانی ها انتخاب کرد، در دولت اول محمد خاتمی وزرای کشور و اقتصاد اهل استان فارس بودند و در دولت دوم فقط وزیر کشور در کابینه ماندگار شد.

با شروع به کار دولت احمدی نژاد فارسی ها بعد از اهالی تهران بیشترین سهم را در کابینه نهم و دهم داشتند. در دولت نهم ۴ نفر و در دولت دهم نیز ۳ نفر از وزرا متولد استان فارس بودند. احمدی نژاد وزارت نفت را به فارسی ها سپرده بود.

حسن روحانی در دولت یازدهم ترجیح داد به عقب باز گردد و وزرایش را از میان دولتمردان دوران سازندگی انتخاب کند، از همین رو اصفهانی ها بیشترین سهم را در دولت اول روحانی داشتند. وزیر اطلاعات تنها وزیر استان فارسی کابینه روحانی است که شنیده می شود در دولت دوازدهم روحانی را همراهی نخواهد کرد.

توانمند بودن استان فارس از حیث نیروی انسانی تقریبا بر همگان آشکار شده اما آنچه که مسلما است دولت باید خارج از نگاه قومیتی و استانی شایسته سالاری را ملاک انتخاب قرار دهد، معیاری که در سالهای گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

آنچه در ادامه می‌آید گزینه‌های احتمالی ۲۴ سمت مهم دولتی است:

۱- معاون اول رئیس‌جمهور: آل‌اسحاق، جهانگیری، محمدرضا عارف، محمدعلی نجفی و محسن مهرعلیزاده، محمد شریعتمداری گزینه هایی هستند که احتمال معاون اول شدنشان زیاد است.

۲- وزارت اطلاعات:در صورت نماندن سید محمود علوی، حجت‌الاسلام علی یونسی و حجت‌الاسلام مصطفی محقق‌ داماد مطرح‌ترین گزینه ها برای این وزارت‌خانه هستند. در این بخش از حجت الاسلام شفیعی معاون اسبق وزارت اطلاعات و  مجید انصاری نیز ذکری به میان آمده است.

۳- وزارت امور خارجه: احتمالاً ظریف در دولت دوازدهم هیچ وزارتی را نپذیرد.
در صورت کنار رفتن محمدجواد ظریف، سید احمد عراقچی، محمود واعظی، علی‌اکبر صالحی و کمال و صادق خرازی گزینه‌های مطرح برای این وزارت‌خانه هستند.

۴- وزارت کشور:به جز رحمانی فضلی، حجت‌الاسلام ناطق نوری، مجید انصاری و اسحاق جهانگیری، علی شمخانی، محمدشریعتمداری، محمد فروزنده،  سیدمحمود علوی مطرح‌ترین گزینه‌ها برای تصدی این وزارت‌خانه مهم در دولت حسن روحانی هستند.
گفته می‌شود به‌احتمال قوی، ناطق نوری تصدی این وزارتخانه را نمی‌پذیرد، و از این روی احتمالاً شانس جهانگیری بسیار بیشتر از دیگران خواهد بود.

۵- وزارت اقتصاد و دارایی: طهماسب مظاهری، مسعود نیلی، محمد نهاوندیان، محمد ستاری فر، حجت الله میرزایی و نوبخت جزو گزینه های این وزارتخانه اند.
گفته می‌شود در حال حاضر محمدباقر نوبخت جدی ترین گزینه وزیر اقتصاد است و احتمالاً “نیلی” که هم اکنون مشاور وی است، به‌عنوان مدیرکل مناطق آزاد اقتصادی معرفی می‌شود.

۶- دبیر شورای عالی امنیت ملی: شنیده شده است که مجدداً علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی  مجدداً در سمت خود ابقا خواهد شد.

۷- وزارت دفاع: حسین دهقان، علی شمخانی و اکبر ترکان گزینه‌های تصدی وزارت دفاع هستند که در این میان شانس حسین دهقان بیشتر از دیگران است.

۸- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: گفته می‌شود علی مطهری تنها گزینه این وزارتخانه است و احتمالاً سلطانی‌فر به‌عنوان معاون وی در این وزارتخانه انتخاب خواهد شد.

۹- وزارت دادگستری: از حجت‌الاسلام شوشتری به‌عنوان گزینه مطرح برای وزارت دادگستری نام برده می‌شود و در عین حال گفته می‌شود که احتمال دارد حجت‌الاسلام روحانی، مرتضی بختیاری را به مجلس معرفی کند. علیرضا آوایی نیز جزو گزینه هاست. پور محمدی به احتمال زیاد در دولت دوازدهم جایی نخواهند داشت.

۱۰- وزارت ورزش و جوانان: مسعود سلطانی‌فر ، محمد دادکان و سعید فائقی، قدرتعلی حشمتیان گزینه‌های تصدی این وزارت‌خانه هستند.

۱۱- وزارت نفت: از بیژن نامدار زنگنه و سیدکاظم وزیری هامانه، کمال دانشیار به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه‌های تصدی این وزارت‌خانه کلیدی نام برده می‌شود.

۱۲- ریاست سازمان انرژی اتمی: علی‌اکبر صالحی ، غلام‌رضا آقازاده و حسین فریدون شانس‌های اصلی تصدی ریاست‌ انرژی اتمی هستند. نام حسین فریدون در این بین مثلاً حاشیه های بسیاری را به همراه خواهد داشت.

۱۳- وزارت رفاه و امور اجتماعی: مرتضی بانک و صفدر حسینی گزینه‌های اصلی تصدی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند. محمد ستاری‌فر و محمدعلی نجفی نیز نامشان برای این وزارتخانه شنیده می شود.

۱۴- وزارت ارتباطات: از نصرالله جهانگرد به‌عنوان گزینه اصلی تصدی این وزارت‌خانه نام برده می‌شود.

۱۵- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: جعفر توفیقی، عبدالله جاسبی و جواد اطاعت گزینه‌های اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند که در این میان شانس جعفر توفیقی از دیگران بیشتر است. جعفر توفیقی سابقه تصدی وزارت علوم در دولت خاتمی را هم دارد.

شهیندخت مولاوردی هم از گزینه های قوی برای کسب سکان علوم، تحقیقات و فناوری است.

۱۶- وزارت بهداشت و درمان: گفته می‌شود همایون یوسفی، صلاح‌الدین دلشاد و مسعود پزشکیان گزینه‌های اصلی این وزارت‌خانه هستند. ظفرقندی و حریرچی (معاون قاضی‌زاده) نیز ازجمله گزینه‌های احتمالی دیگر و جایگزین او خواهند بود.

۱۷- وزارت راه و شهرسازی: از علی عبدالعلی‌زاده و علی‌اکبر آقایی به‌عنوان گزینه‌های تصدی این وزارت‌خانه نام برده می‌شود. نام محمد سعیدنژاد  معاون آخوندی نیز در بین گزینه ها دیده می شود.
از سید محمدافشانی، استاندار فارس هم به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی وزارت راه‌و‌شهرسازی نام برده شده است.

۱۸- وزارت صنعت، معدن و تجارت: گفته می‌شود محمد نهاوندیان رئیس فعلی اتاق بازرگانی ایران از جمله افرادی است که به‌احتمال زیاد برای تصدی وزارت صنعت، معدن و تجارت به مجلس معرفی خواهد شد.نام محمد شریعتمداری هم برای وزارت صنایع در صورت تفکیک این وزارت خانه پیشنهاد شنیده می شود.

۱۹- وزارت آموزش و پرورش:
محمدعلی نجفی گزینه کسب پست وزارت وزارت آموزش و پرورش است. وی وزیر فرهنگ و آموزش عالی و وزیر آموزش و پرورش ایران در دولتهای موسوی و هاشمی رفسنجانی بوده است.
هیچ بعید نیست که وزارت آموزش و پرورش پس از تلاش ناکام احمدی نژاد برای معرفی یک وزیر زن برای وزارت آموزش و پرورش، اینبار با همراهی مجلس اولین وزیر زن در وزارت آموزش و پرورش را پس از انقلاب اسلامی ببینیم.در این صورت شهیندخت ملاوردی گزینه این وزارتخانه خواهد بود.

۲۰- مشاور ارشد رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست جمهوری: گفته می‌شود محمدرضا نعمت‌زاده که رئیس ستاد  انتخابات حسن روحانی بود، به‌عنوان مشاور ارشد رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری منصوب خواهد شد.

۲۱- مشاور و رئیس دفتر رئیس جمهور: مجید انصاری ، زهرا احمدی پور ، جمشید انصاری و حسین فریدون از گزینه های تصدی سمت ریاست دفتر رئیس‌جمهور محسوب میشوند.

۲۲- رئیس مرکز امور مشارکت زنان: زهرا پیشگاهی‌فر به ‌احتمال فراوان به سمت ریاست مرکز امور مشارکت زنان منصوب خواهد شد.  پروین داداندیش نیز این بخت را دارد.

۲۳- معاون پارلمانی رئیس جمهور: حسین مرعشی، حجت الاسلام قدرت‌الله علیخانی و حجت الاسلام تیمورعلی عسگری از جمله افرادی هستند که بیشترین شانس را برای تصدی معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور دارا هستند.

۲۴- معاونت اطلاع‌رسانی دولت: شنیده شده است که علیرضا الفت به سمت معاون اطلاع‌رسانی دولت منصوب خواهد شد.

۲۵- معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست: از معصومه ابتکار به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه ریاست سازمان حفظ محیط زیست نام برده می‌شود.
عیسی کلانتری و حاجتی نیز جزو گزینه های دیگر محیط زیست هستند.

۲۶-  سازمان برنامه و بودجه:از مرتضی بانک، معاون سرپرست کل نهاد ریاست‌جمهوری و حمیدرضا برادران شرکاء و طهماسب مظاهری به عنوان گزینه های این معاونت هستند.

۲۷- معاون حقوقی رئیس جمهور
مجید انصاری، حسینعلی امیری، محمد اشرفی اصفهانی گزینه های این معاونت هستند.

۲۸- معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری:
زهرا احمدی پور ،محمد بهشتی و حسین مرعشی گزینه های این معاونت هستند.

۲۹- معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران:
سید محمد علی شهیدی محلاتی، عبدالرضا رحمانی فضلی گزینه های این معاونت هستند.

۳۰ – معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده:
شهیندخت مولاوردی، معصومه ابتکار گزینه های این معاونت هستند.

۳۱- رئیس سازمان تأمین اجتماعی ایران:
مهدی کرباسیان،  سهیلا جلودارزاده، علی ربیعی گزینه های این پست حساس هستند.

۳۲- معاون اجرایی رئیس جمهور:
محمد شریعتمداری، اکبر ترکان، محمدباقر نوبخت جزو گزینه های این معاونت هستند.

در پایان باید گفت هیچ یک از گزینه های فوق یقیناً قطعی نیستنداما انچه قطعی است این است که  آقای روحانی به کابینه‌ای احتیاج دارد که در همه ابعاد، روحانی کوچک‌تری باشند.